Ис ахæм низты номхыгъд, кæцытæ арæх ацæуынц æнæ низы нысæнттæй, æмæ ацы низы нысæнттæй искæцы куы рабæрæг вæййы, уæд, гæнæн ис, æмæ æгæр раджы уа, цæмæй суанг адæймаджы цардæн дæр тæссаг уа. Низ рабæрæг кæнын йæ симптомтæ нырма бæрæг куы нæма уой, уæд фервæзын кæндзæн фылдæр кæнæ фылдæр адæймаджы цард.

Бенефициартæ:

Абхаз æмæ Цхинвалы регионты цæрæг адæмæн сæ бон у спайда кæнын низты рагацау рабæрæг кæныны æмæ скринингы программæйæ бынтон лæвар.

Программæйы æмвæзад:

Программæйы нысан у патологон ивддзинæдтæ сбæрæг кæнын, цалынмæ симптомтæ нæ фæзынынц, уæдмæ регулярон скрининг саразын, цæмæй фæкъаддæр уа низы райрæзты æмæ мæлæты рискъ.

Лæггæдтæм хауынц æфсæрты, дзыккуты æмæ æхсæры ракы скрининг, простаты ракы ныхмæ тох, сывæллæтты лæмæгъ æмæ астæуккаг психикон фæцудыддзинады профилактикæ, эпилепсийы диагностикæ æмæ цæстдард, æнафоны скринингы ретинопати, туджы сыгъзæрин биомониторингы компонент.

Сылгоймæгтæн сæ бон у 40-70 азы кары скринингы архайын.

Ацы лæггæдтæм хауынц дзыккуты ракы скрининг æмæ басгæрстытæ. Се `хсæн:

• Æхсæры ракы физикон басгæрст;
• Дыууæйы рентгенологион басгæрсты метод (маммографион басгæрст) 2 проекцийы (2 рентгенологы кæрæдзийæ æнæкæсгæйæ кæсын);
• Патологийы рабæрæг кæныны цауы, æндæр ахуыртæ, уыцы нымæцы дзыккуйы УЗИ-йы басгæрст, биопси æмæ ист биопсийы æрмæджы цитологон раиртæст.

Æхсæры ракы скринингмæ хауынц ахæм мадзæлттæ: консультацитæ, басгæрст æмæ 25-60 азы кары сылгоймæгты æмбæлон басгæрстытæ, уыцы нымæцы дохтыр/гинеколог, ома:

• пап-тест (ПАП-тест) ауадзын;
• 30-æй 60 азы онг кары пайдагæнæгты æхсæн ВПЧ-йы ДНК-йы бæрæггæнæн тест ауадзын;
• Патологи рабæрæг кæныны цауы - ауадзын æмбæлон басгæрстытæ (кольпоскопи, биопсийы æрмæг исын, гистоморфологон иртæстытæ).

Колоректалы ракы скринингмæ хауы дыууæ æмæ сылгоймаджы дæр 50 æмæ 70 азы кары:

• скæнын сæрмагонд тест сусæг тугцыдæн (FOBT);
• Патологийы рабæрæг кæныны цауы - колоноскопи (рыстæй кæнæ æнæ рыстæй) æмæ, куы бахъæуа, уæд биопсийы æрмæг райсын (уыцы нымæцы чысыл полипты ралыг кæнын), ист биопсийы æрмæджы гистологион раиртæст.

50-70 азы кары нæлгоймæгты простæтæйы ракы ныхмæ тох кæнынмæ хауы туджы простæтæйы ракы антигены (PSA) фæлварæн бинонты дохтыр кæнæ специалистмæ æрвитгæйæ.

1-æй 6 азы онг кæуыл цæуы, уыцы сывæллæтты психикæйы фæцудыддзинады профилактикæ, рагацау диагностикæ æмæ профилактикæмæ хауынц сывæллоны æнæхъæн æмæ лыстæг моторон арæхстдзинæдтæ, экспрессивон æмæ рецептивон ныхас, коммуникаци, зонындзинæдтæ æмæ хи лæггады фадгуыты аргълæвæрд. Сывæллоны психикон рæзт кары нормæмæ гæсгæ æххæст кæнын сбæрæг кæнын, диагноз æвæрд сывæллæтты интервенцийы æмæ рæзты индивидуалон пълантæ аразын.

Эпилепсийы диагноз - йæхимæ дары эпилепсийы фыццаг диагноз æмæ рынчыны арф ахуыртæ диагноз сбæлвырд кæныны тыххæй.

Ретинопатийы диагноз — æнахъом сывæллæтты басгæрст, кæцыйы сконды ис фыццаг скрининг, дохтыры консультаци, бинокльон офтальмоскопи; Кæд хъæуа, уæд фæлхатгонд (бирæхаттон) скрининг. Неонатологы уынаффæмæ гæсгæ, басгæрст уагъд цæуы æнахъом ноггуырдтæн дæр, кæцыты гестацион кар у 34-36, кæцытæн уыд уæззау медицинон истори кæнæ та 48 сахатæй фылдæр бахъуыд уæлæмхас кислородон терапи.

Туджы сыгъзæрин биомониторингы компонент, кæцыйы сконды сты:

æ) сывæллæтты дохтыримæ консультацитæ;

• сывæллоны физикон æмæ психикон рæзты аргълæвæрд, рагацау бацæттæгонд сæрмагонд анкетæйы фæрцы;
• сывæллоны хойраджы уавæр сбæрæг кæнын - рационы витаминтæ, кальций æмæ æфсæйнаг цы ис, уый тыххæй информаци райсын;
• Сывæллоны ныййарджыты (юридикон минæвæртты) базонгæ кæнын æхсæнадæмон рекомендацитимæ, сыгъзæринæй цы гæнæн ис, уый тыххæй.

б) диагностикон ахуыртæ аразын:

• Иумæйаг туджы анализ
• Туджы ферритины бæрц сбæрæг кæнын
• С реактивон протеин
• Сбæрæг кæнын гематин æхсæры
• Гемоглобин кæнæ гематокрит
• Æфсæйнаг æмвæзад туджы
• Цармы рентген

Бенефициартæн, кæцыты туджы сыгъзæрин концентраци у 5 мкг/дл кæнæ фылдæр, лæвæрд цæудзысты хостæй (æфсæйнаг препараттæ, кальций æмæ мультивитаминтæ), дохтыр куыд ныффыста, афтæ.

Программæмæ бахаст æмæ бавдисын хъæугæ документтæ:

Цæмæй программæмæ хаст æрцæуа, уый тыххæй Абхазы æмæ Цхинвалы районы цæрæг адæймаг:

• Регистрацийы бындурыл æнæмæнгхъæуæг у снысангонд персоналон номыр; кæнæ

https://moh.gov.ge/docs/20231207120818-3.pdf   

Программæйы финанскæнынад:

Программæйы лæггæдтæ сты æххæстæй финансгонд æмæ нæ хауынц пайдагæнæджы æмфиддонтæ.